…
ਪੰਜਾਬੀ ਮੁਟਿਆਰ ਦੀ ਸੁੰਦਰਤਾ ਦਾ ਸ਼ਿੰਗਾਰ ਹੈ, ਪਰਾਂਦਾ। ਪੰਜਾਬੀ ਮੁਟਿਆਰਾਂ ਦੇ ਲੰਮੇ ਵਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸੰੁਦਰਤਾ ਨੂੰ ਹੋਰ ਵੀ ਚਾਰ-ਚੰਨ ਲਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਵਾਲ ਜਿੱਥੇ ਔਰਤ ਦੇ ਸੁਹੱਪਣ ਨੂੰ ਚਾਰ-ਚੰਨ ਲਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਉੱਥੇ ਪਰਾਂਦਾ ਉਸ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬਣ ਹੋਣ ਦਾ ਮਾਣ ਦਿਵਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਜੇ ਮੁਟਿਆਰ ਦਾ ਕੱਦ ਸਰੂ ਵਰਗਾ, ਗੋਰਾ ਰੰਗ ਅਤੇ ਪੈਰੀਂ ਮੁਲਤਾਨੀ ਜੁੱਤੀ ਤੇ ਗੁੱਤ ਵਿੱਚ ਲਾਲ ਪਰਾਂਦਾ ਪਾਇਆ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਗੀਤਕਾਰ ਦੀ ਕਲਮ ਇੰਜ ਲਿਖਣੋਂ ਰਹਿ ਨਹੀਂ ਸਕਦੀ:
ਕਾਲੀ ਤੇਰੀ ਗੁੱਤ ਤੇ ਪਰਾਂਦਾ ਤੇਰਾ ਲਾਲ ਨੀਂ,
ਰੂਪ ਦੀਏ ਰਾਣੀਏ ਰੂਪ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲ ਨੀਂ
ਪਰਾਂਦੇ ਦੀ ਬਣਤਰ ਰੇਸ਼ਮੀ ਧਾਗੇ ਅਤੇ ਸੂਤੀ ਧਾਗੇ ਦੇ ਨਾਲ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰੰਗਾਂ ਦੇ ਧਾਗੇ ਵਰਤ ਕੇ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਪਰਾਂਦੇ ਦੇ ਕਈ ਰੰਗ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਪਰ ਲਾਲ ਰੰਗ ਦਾ ਪਰਾਂਦਾ ਕਾਫ਼ੀ ਚਰਚਿਤ ਹੈ। ਪਰਾਂਦਾ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਪਟਿਆਲਾ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ, ਲੁਧਿਆਣਾ, ਜਲੰਧਰ ਆਦਿ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਤਾ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਹੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਦੀ ਪੈਦਾਇਸ਼ ਹੈ। ਪਰਾਂਦਾ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਨਾਲੋਂ ਪੇਂਡੂ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਰਤੋਂ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪੰਜਾਬੀ ਸਲਵਾਰ ਕਮੀਜ਼, ਮੁਲਤਾਨੀ ਜੁੱਤੀ ਸ਼ਿੰਗਾਰ ਦਾ ਪਹਿਰਾਵਾ ਹੈ, ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪਰਾਂਦਾ ਵਾਲਾ ਨੂੰ ਸ਼ਿੰਗਾਰਨ ਵਾਲੀ ਇੱਕ ਡੋਰੀ ਹੈ। ਵਿਆਹ ਸਮੇਂ ਅਕਸਰ ਕੁੜੀਆਂ ਪਰਾਂਦਾ ਪਹਿਨਦੀਆਂ ਹਨ ਤੇ ਫਿਰ ਗਿੱਧੇ ਵਿੱਚ ਬੋਲੀ ਪਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ:-
ਕਾਲੇ ਰੰਗ ਦਾ ਪਰਾਂਦਾ ਮੇਰੇ ਸੱਜਣਾਂ ਲਿਆਂਦਾ,
ਨੀਂ ਮੈਂ ਚੁੰਮ- ਚੁੰਮ ਰੱਖਦੀ ਫਿਰਾਂ
ਮੈਂ ਪੱਬਾਂ ਭਾਰ ਨੱਚਦੀ ਫਿਰਾਂ…
ਪਰਾਂਦੇ ਹੋਰ ਵੀ ਸੋਹਣੇ ਲੱਗਦੇ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਪਰਾਂਦੇ ’ਤੇ ਸ਼ੀਸ਼ੇ ਜਾਂ ਫਿਰ ਮੋਤੀ, ਮਣਕੇ ਲੱਗੇ ਹੋਣ। ਪਰਾਂਦਾ ਸ਼ਗਨਾਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਕੁੜੀ ਨੂੰ ਭੇਜਿਆ ਵੀ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਪਿਆਰ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨੀ ਵੀ ਹੈ ਅਤੇ ਗਿੱਧੇ ਤੇ ਭੰਗੜੇ ਦਾ ਸ਼ਿੰਗਾਰ ਵੀ। ਅਕਸਰ ਕਈ ਲੋਕ ਬੋਲੀਆਂ ਵਿੱਚ ਇਸ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਜੇ ਗਿੱਧਾ ਪਾਉਂਦੀਆਂ ਮੁਟਿਆਰਾਂ ਦੀ ਟੋਲੀ ਨੂੰ ਸੁਣਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਗਿੱਧਾ ਅਧੂਰਾ ਹੋਵੇਗਾ ਜੇ ਬੋਲੀਕਾਰ ਨੇ ਬੋਲੀ ਵਿੱਚ ਪਰਾਂਦੇ ਬਾਰੇ ਬੜੇ ਸੰੁਦਰ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨਾ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਕਰ ਨਾ ਕੀਤਾ ਹੋਵੇ:
ਬੋਲੀ ਪਾ ਕੇ ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਗਿੱਧੇ ਵਿੱਚ ਦਿੱਤਾ ਗੇੜਾ,
ਅੱਡੀ ਦੀ ਧਮਕ ਨਾਲ ਹਿਲਾ ਦਿੱਤਾ ਵਿਹੜਾ
ਮੇਰੇ ਗੋਰੇ ਪੈਰਾਂ ਵਿੱਚ ਨੱਚਦਾ ਭੁਚਾਲ ਵੇ,
ਨਹੀਂ ਖੱੁਲ੍ਹਦਾ ਗੱਭਰੂਆ ਗੁੰਦਿਆ ਪਰਾਂਦਾ ਰੀਝਾਂ ਨਾਲ ਵੇ
ਕੋਈ ਗੱਭਰੂ ਆਪਣੇ ਹਾਣ ਦੀ ਮੁਟਿਆਰ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਜਿਤਾਉਂਦਾ ਹੋਇਆ, ਉਸ ਦੇ ਪਰਾਂਦੇ ਦੀ ਤਾਰੀਫ਼ ਕਰਦਾ ਹੋਇਆ ਇੰਜ ਬੋਲੀ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ:
ਤੇਰੀ ਗੁੱਤ ਦਾ ਪਰਾਂਦਾ ਭੁੰਜੇ ਡਿੱਗਿਆ, ਨੀਂ ਸੱਪ ਵਾਂਗੂੰ ਵਲ ਪਿਆ ਖਾਂਵਦਾ
ਅੱਗੋਂ ਮੁਟਿਆਰ ਵੱਲੋਂ ਪਿਆਰ ਅਤੇ ਮਜ਼ਾਕ ਭਰੇ ਲਹਿਜ਼ੇ ਵਿੱਚ ਬੋਲੀ ਦਾ ਜਵਾਬ ਇੰਜ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ:
ਮੇਰੇ ਹੱਥ ਚੁੱਕ ਕੇ ਫੜਾ ਦੇ ਵੇ, ਤੈਨੂੰ ਕਿਹੜੀ ਵੱਲੋਂ ਡਰ ਆਂਵਦਾ…
ਪਰਾਂਦਾ ਪੰਜਾਬਣ ਦੀ ਸ਼ਾਨ ’ਚ ਦੁੱਗਣਾ ਵਾਧਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਭਾਵੇਂ ਪੱਛਮੀ ਪਹਿਰਾਵੇ ਦੀ ਨਕਲ ਕਾਰਨ ਸ਼ਹਿਰੀ ਅਤੇ ਪੇਂਡੂ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਕਾਫ਼ੀ ਬਦਲਾਓ ਆਇਆ ਹੈ ਪਰ ਫਿਰ ਵੀ ਪਰਾਂਦਾ ਅਜੇ ਜੀਵਤ ਹੈ। ਪਰਮਾਤਮਾ ਕਰੇ ਮਾਣਮੱਤੀਆਂ ਮੁਟਿਆਰਾਂ ਆਪਣੇ ਵਾਲਾਂ ਅਤੇ ਪਰਾਂਦੇ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲ ਕੇ ਰੱਖਣ।
ਕਾਲੀ ਤੇਰੀ ਗੁੱਤ ਤੇ ਪਰਾਂਦਾ ਤੇਰਾ ਲਾਲ ਨੀਂ,
ਰੂਪ ਦੀਏ ਰਾਣੀਏ ਰੂਪ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲ ਨੀਂ
ਪਰਾਂਦੇ ਦੀ ਬਣਤਰ ਰੇਸ਼ਮੀ ਧਾਗੇ ਅਤੇ ਸੂਤੀ ਧਾਗੇ ਦੇ ਨਾਲ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰੰਗਾਂ ਦੇ ਧਾਗੇ ਵਰਤ ਕੇ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਪਰਾਂਦੇ ਦੇ ਕਈ ਰੰਗ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਪਰ ਲਾਲ ਰੰਗ ਦਾ ਪਰਾਂਦਾ ਕਾਫ਼ੀ ਚਰਚਿਤ ਹੈ। ਪਰਾਂਦਾ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਪਟਿਆਲਾ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ, ਲੁਧਿਆਣਾ, ਜਲੰਧਰ ਆਦਿ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਤਾ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਹੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਦੀ ਪੈਦਾਇਸ਼ ਹੈ। ਪਰਾਂਦਾ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਨਾਲੋਂ ਪੇਂਡੂ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਰਤੋਂ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪੰਜਾਬੀ ਸਲਵਾਰ ਕਮੀਜ਼, ਮੁਲਤਾਨੀ ਜੁੱਤੀ ਸ਼ਿੰਗਾਰ ਦਾ ਪਹਿਰਾਵਾ ਹੈ, ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪਰਾਂਦਾ ਵਾਲਾ ਨੂੰ ਸ਼ਿੰਗਾਰਨ ਵਾਲੀ ਇੱਕ ਡੋਰੀ ਹੈ। ਵਿਆਹ ਸਮੇਂ ਅਕਸਰ ਕੁੜੀਆਂ ਪਰਾਂਦਾ ਪਹਿਨਦੀਆਂ ਹਨ ਤੇ ਫਿਰ ਗਿੱਧੇ ਵਿੱਚ ਬੋਲੀ ਪਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ:-
ਕਾਲੇ ਰੰਗ ਦਾ ਪਰਾਂਦਾ ਮੇਰੇ ਸੱਜਣਾਂ ਲਿਆਂਦਾ,
ਨੀਂ ਮੈਂ ਚੁੰਮ- ਚੁੰਮ ਰੱਖਦੀ ਫਿਰਾਂ
ਮੈਂ ਪੱਬਾਂ ਭਾਰ ਨੱਚਦੀ ਫਿਰਾਂ…
ਪਰਾਂਦੇ ਹੋਰ ਵੀ ਸੋਹਣੇ ਲੱਗਦੇ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਪਰਾਂਦੇ ’ਤੇ ਸ਼ੀਸ਼ੇ ਜਾਂ ਫਿਰ ਮੋਤੀ, ਮਣਕੇ ਲੱਗੇ ਹੋਣ। ਪਰਾਂਦਾ ਸ਼ਗਨਾਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਕੁੜੀ ਨੂੰ ਭੇਜਿਆ ਵੀ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਪਿਆਰ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨੀ ਵੀ ਹੈ ਅਤੇ ਗਿੱਧੇ ਤੇ ਭੰਗੜੇ ਦਾ ਸ਼ਿੰਗਾਰ ਵੀ। ਅਕਸਰ ਕਈ ਲੋਕ ਬੋਲੀਆਂ ਵਿੱਚ ਇਸ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਜੇ ਗਿੱਧਾ ਪਾਉਂਦੀਆਂ ਮੁਟਿਆਰਾਂ ਦੀ ਟੋਲੀ ਨੂੰ ਸੁਣਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਗਿੱਧਾ ਅਧੂਰਾ ਹੋਵੇਗਾ ਜੇ ਬੋਲੀਕਾਰ ਨੇ ਬੋਲੀ ਵਿੱਚ ਪਰਾਂਦੇ ਬਾਰੇ ਬੜੇ ਸੰੁਦਰ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨਾ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਕਰ ਨਾ ਕੀਤਾ ਹੋਵੇ:
ਬੋਲੀ ਪਾ ਕੇ ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਗਿੱਧੇ ਵਿੱਚ ਦਿੱਤਾ ਗੇੜਾ,
ਅੱਡੀ ਦੀ ਧਮਕ ਨਾਲ ਹਿਲਾ ਦਿੱਤਾ ਵਿਹੜਾ
ਮੇਰੇ ਗੋਰੇ ਪੈਰਾਂ ਵਿੱਚ ਨੱਚਦਾ ਭੁਚਾਲ ਵੇ,
ਨਹੀਂ ਖੱੁਲ੍ਹਦਾ ਗੱਭਰੂਆ ਗੁੰਦਿਆ ਪਰਾਂਦਾ ਰੀਝਾਂ ਨਾਲ ਵੇ
ਕੋਈ ਗੱਭਰੂ ਆਪਣੇ ਹਾਣ ਦੀ ਮੁਟਿਆਰ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਜਿਤਾਉਂਦਾ ਹੋਇਆ, ਉਸ ਦੇ ਪਰਾਂਦੇ ਦੀ ਤਾਰੀਫ਼ ਕਰਦਾ ਹੋਇਆ ਇੰਜ ਬੋਲੀ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ:
ਤੇਰੀ ਗੁੱਤ ਦਾ ਪਰਾਂਦਾ ਭੁੰਜੇ ਡਿੱਗਿਆ, ਨੀਂ ਸੱਪ ਵਾਂਗੂੰ ਵਲ ਪਿਆ ਖਾਂਵਦਾ
ਅੱਗੋਂ ਮੁਟਿਆਰ ਵੱਲੋਂ ਪਿਆਰ ਅਤੇ ਮਜ਼ਾਕ ਭਰੇ ਲਹਿਜ਼ੇ ਵਿੱਚ ਬੋਲੀ ਦਾ ਜਵਾਬ ਇੰਜ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ:
ਮੇਰੇ ਹੱਥ ਚੁੱਕ ਕੇ ਫੜਾ ਦੇ ਵੇ, ਤੈਨੂੰ ਕਿਹੜੀ ਵੱਲੋਂ ਡਰ ਆਂਵਦਾ…
ਪਰਾਂਦਾ ਪੰਜਾਬਣ ਦੀ ਸ਼ਾਨ ’ਚ ਦੁੱਗਣਾ ਵਾਧਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਭਾਵੇਂ ਪੱਛਮੀ ਪਹਿਰਾਵੇ ਦੀ ਨਕਲ ਕਾਰਨ ਸ਼ਹਿਰੀ ਅਤੇ ਪੇਂਡੂ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਕਾਫ਼ੀ ਬਦਲਾਓ ਆਇਆ ਹੈ ਪਰ ਫਿਰ ਵੀ ਪਰਾਂਦਾ ਅਜੇ ਜੀਵਤ ਹੈ। ਪਰਮਾਤਮਾ ਕਰੇ ਮਾਣਮੱਤੀਆਂ ਮੁਟਿਆਰਾਂ ਆਪਣੇ ਵਾਲਾਂ ਅਤੇ ਪਰਾਂਦੇ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲ ਕੇ ਰੱਖਣ।
-ਨਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ
* ਸੰਪਰਕ:89685-00390
* ਸੰਪਰਕ:89685-00390
No comments:
Post a Comment