ਲੱਡੂਆਂ ਦੀ ਬਣੀ ਰਹੇ ਸਰਦਾਰੀ

ਅੱਜ-ਕੱਲ੍ਹ ਬਹੁਤੇ ਲੋਕ ਘਰ ਵਿੱਚ ਹਲਵਾਈ ਲਿਆ ਕੇ ਲੱਡੂ ਪਕਾਉਣ ਦੀ ਬਜਾਇ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿੱਚੋਂ ਹੀ ਡੱਬਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪੈਕ ਕਰਵਾਉਣ ਲੱਗ ਪਏ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਹ ਪਹਿਲਾਂ ਵਾਲੀ ਸਾਂਝ ਨੂੰ ਖੋਰਾ ਲੱਗਿਆ ਹੈ। ਕੜਾਹੀ ਚੜ੍ਹਨੀ, ਕੜਾਹੀ ’ਤੇ ਸ਼ਰੀਕਾ-ਕਬੀਲਾ ਬੁਲਾਉਣਾ ਅਤੇ ਫਿਰ ਲੰਮੀਆਂ ਹੇਕਾਂ ਵਾਲੇ ਗੀਤਾਂ ਦੀ ਫੁਲਕਾਰੀ ਹੇਠ ਰਲ-ਮਿਲ ਕੇ ਲੱਡੂ ਵੱਟਣਾ ਲੋਪ ਹੁੰਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਉਦੋਂ ਟਿੱਚਰ ਵਜੋਂ ਇਹ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਕਿ ਲੱਡੂ ਛੋਟੇ ਵੱਟਿਓ ਬਈ, ਐਵੇਂ ਕੰਮ ਨਿਬੇੜਨ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਨਾ ਕਰਿਓ। ਜੇ ਸੌ ਹੱਥ ਰੱਸਾ ਸਿਰੇ ’ਤੇ ਗੰਢ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਇਹ ਕਹਿ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਲੱਡੂ ਹੀ ਵਿਆਹ ਦਾ ਮੁੱਖ ਧੁਰਾ ਜਾਂ ਕੇਂਦਰ ਬਿੰਦੂ ਹੋਇਆ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਅੱਜ ਘੱਗਰੇ ਫੁਲਕਾਰੀਆਂ ਵਾਂਗ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀਆਂ ਇਹ ਗੱਲਾਂ ਵੀ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਨਾਨਕੇ ਘਰ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੂਜੇ ਸਭ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਵਾਂਗ  ਮਸ਼ੀਨੀ ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਅੱਜ ਇਹ ਗੱਲਾਂ ਕਿੱਥੇ, ਕਿ
ਨਾਨਕੇ ਘਰ ਜਾਵਾਂਗੇ,
ਲੱਡੂ ਪੇੜੇ ਖਾਵਾਂਗੇ ਮੋਟੇ ਹੋ ਕੇ ਆਵਾਂਗੇ ।
ਜਾਂ
ਨਿੱਕੀ ਹੁੰਦੀ ਮੈਂ ਰਹਿੰਦੀ ਨਾਨਕੇ, ਖਾਂਦੀ ਲੱਡੂ ਪੇੜੇ।
ਸੱਸੇ ਨੀਂ ਮੈਨੂੰ ਨੱਚ ਲੈਣ ਦੇ, ਵੱਜੇ ਢੋਲਕੀ ਗੁਆਂਢੀਆਂ ਦੇ ਵਿਹੜੇ।
ਇੰਜ ਹੀ ਵਿਆਹ ਵਿੱਚ ਲੱਡੂ ਵੱਟਣ ਮਗਰੋਂ ਦਾਦਕੀਆਂ ਅਤੇ ਨਾਨਕੀਆਂ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਹੋਇਆ ਕਰਦਾ ਸੀ;
ਮਾਮੀਏ ਦੇ ਦੇ ਸ਼ੌਕ ਦਾ ਗੇੜਾ ਲੱਡੂਆਂ ਦਾ ਮੁੱਲ ਮੋੜਦੇ
ਅੱਗੋਂ ਉਹਦਾ ਜਵਾਬ ਵੀ ਹੁੰਦਾ ਸੀ ਨਹਿਲੇ ਉਤੇ ਦਹਿਲਾ;
ਲੱਡੂ ਖਾਧੇ ਵੀ ਬਥੇਰੇ,ਲੱਡੂ ਵੱਟੇ ਵੀ ਬਥੇਰੇ ਅੱਜ ਲੱਗ ਜੂ ਪਤਾ।
ਆਜਾ ਨੱਚ ਬਰਾਬਰ ਮੇਰੇ,  ਅੱਜ ਲੱਗ ਜੂ ਪਤਾ।
ਜਦ ਨਾਨਕਾ ਮੇਲ ਅਤੇ ਹੋਰ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ ਵਿਦਾ ਹੋਇਆ ਕਰਦੇ ਸਨ ਤਾਂ ਵੀ ਲੱਡੂਆਂ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਿਆ ਕਰਦੇ ਸਨ;
ਲੱਡੂ ਪੱਕੇ, ਮੱਠੇ ਪੱਕੇ, ਵਿੱਚ ਪਕਾਏ ਪੂੜੇ।
ਬੀਬੀ ਜੀ ਸਾਨੂੰ ਜਾਣਦੇ, ਕਾਰਜ ਹੋ ਗਏ ਪੂਰੇ।
ਵਿਆਹਾਂ ਵਿੱਚ ਨੱਚਣ-ਟੱਪਣ ਵਾਂਗ, ਤ੍ਰਿੰਞਣ ਵਿੱਚ ਕੱਤਣਾ,ਕੱਤਣੀ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਕਰਨਾ, ਪੂਣੀਆਂ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਲੱਡੂਆਂ ਜਾਂ ਮਿਸ਼ਰੀ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਣਾ ਅਤੇ ਇਸ ਬਾਰੇ ਚੁੱਪ ਵੀ ਨਾ ਰਹਿ ਸਕਣਾ, ਪੰਜਾਬਣ ਦੀ ਮਜਬੂਰੀ ਬਣਿਆ ਕਰਦੀ ਸੀ;
ਮੇਰੀ ਕੱਤਣੀ ਨਸੀਬਾਂ ਵਾਲੀ, ਭਰੀ ਰਹਿੰਦੀ ਲੱਡੂਆਂ ਦੀ।
ਜਾਂ
ਲੱਡੂ ਲਿਆਵੇਂ ਤਾਂ ਭੋਰ ਕੇ ਖਾਵਾਂ, ਵੇ ਮਿਸ਼ਰੀ ਕੜੱਕ ਬੋਲਦੀ।
ਉਹਦੇ ਪ੍ਰੇਮੀ ਨੇ ਇਹ ਉਲਾਂਭਾ ਤਾਂ ਸਿਰ ਮੱਥੇ ਮੰਨਿਆਂ ਪਰ ਨਾਲ ਇੱਕ ਵਾਰ ਹੱਸ ਬੋਲਣ ਦੀ ਗੱਲ ਵੀ ਕਹਿ ਦਿੱਤੀ;
ਤੇਰੀ ਲੱਡੂਆਂ ਤੋਂ ਜਾਨ ਪਿਆਰੀ, ਤੂੰ ਇੱਕ ਵਾਰੀ ਬੋਲ ਹੱਸ ਕੇ।
ਇਹ ਸਮਾਜਿਕ ਮਜਬੂਰੀਆਂ ਜਦ ਹੋਰ ਉਲਾਂਭਿਆਂ ਦੀਆਂ ਜਨਮਦਾਤੀਆਂ ਬਣ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਤਾਂ ਫਿਰ ਅਜਿਹੇ ਬੋਲ ਮੂੰਹੋਂ ਨਿਕਲਦੇ ਹਨ;
ਲੱਡੂ ਮੁੱਕ ਗਏ, ਯਰਾਨੇ ਟੁੱਟ ਗਏ
ਕੱਚੀ ਯਾਰੀ ਲੱਡੂਆਂ ਦੀ। 
ਜਾਂ
ਬੋਲ ਕਿਹੜਿਆਂ ਕੰਮਾਂ ਨੂੰ ਜੱਟ ਮਰਦਾ,
ਨੀਂ ਲੱਡੂ ਖਾ ਕੇ ਤੁਰਦੀ ਬਣੀ।
ਮਧਰੇ ਜਿਹੇ ਜੀਜੇ ਨੂੰ ਵੀ ਲੱਡੂ ਨਾਲ ਜੋੜ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ;
ਹੋਰਾਂ ਦੇ ਜੀਜੇ ਲੰਮ-ਸਲੰਮੇ,
ਮੇਰਾ ਜੀਜਾ ਮੱਡੂ ਜਿਹਾ।
ਜਿਵੇਂ ਥਾਲ਼ੀ ’ਚ ਰਿੜ੍ਹਦਾ ਲੱਡੂ ਪਿਆ।
ਕੋਟ ਕਚਹਿਰੀ ਦੇ ਚੱਕਰ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਪੈ ਜਾਣ, ਉਹ ਉਮਰ ਭਰ ਲਈ ਘਰ ਨਹੀਂ ਮੁੜਦਾ। ਉਹ ਇਸ ਦਲਦਲ ਵਿੱਚ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਧਸਦਾ ਹੀ ਜਾਂਦਾ ਹੈ  ਅਤੇ ਫਿਰ ਮੁਟਿਆਰ ਦਾ ਅਜਿਹਾ ਸੁਪਨਾ ਲੈਣਾ ਕੀ ਕਰੂ;
ਲੱਡੂ ਵੰਡਦੀ ਤਹਿਸੀਲੋਂ ਆਵਾਂ
ਜੇ ਪਹਿਲੀ ਪੇਸ਼ੀ ਯਾਰ ਛੁੱਟ ਜਾਏ।
ਲੱਡੂ ਨੂੰ ਬੁਲਾਵੇ ਲਈ ਵੀ ਵਰਤਣ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਚਲਦੀ ਹੈ। ਜਦ ਕਈ ਵਾਰ ਸੁੱਤੀ ਪਈ ਮਸ਼ੂਕਾ ਨੂੰ ਆਵਾਜ਼ਾਂ ਮਾਰਨ ’ਤੇ ਵੀ ਉਸ ਦੀ ਜਾਗ ਨਹੀਂ ਖੁੱਲ੍ਹਦੀ ਤਾਂ ਉਹ, ਉਹਦੇ ਲਈ ਲਿਆਂਦਾ ਲੱਡੂ ਹੀ ਚਲਾਵਾਂ ਮਾਰਦਾ ਹੈ;
ਲੱਡੂ ਵੱਜ ਕਿ ਬਨੇਰੇ ਵਿੱਚ ਟੁੱਟਿਆ, ਸੱਤੀਏ ਨੀਂ ਜਾਗ ਅੱਲ੍ਹੜੇ ।
ਆਓ! ਸਾਰੇ ਰਲ ਕੇ ਲੱਡੂਆਂ ਦੀ ਸਰਦਾਰੀ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੀ ਅਣਖੀ ਪੱਗ ਦੀ ਸਲਾਮਤੀ ਲਈ ਦੁਆ ਕਰੀਏ;
ਆਰੀ ਆਰੀ ਆਰੀ
ਲੱਡੂਆਂ ਦੀ ਬਣੀ ਰਹੇ ਜੁਗੋ-ਜੁਗ ਸਰਦਾਰੀ।

-ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਪ੍ਰੀਤ
* ਮੋਬਾਈਲ: 98157-07232